Badania dzienniczkowe (dzienniczki) w UX to metoda badawcza polegająca na zbieraniu danych na temat doświadczeń i odczuć użytkowników w trakcie używania danego produktu lub interfejsu. W ramach badań dzienniczkowych użytkownicy proszeni są o prowadzenie dziennika lub notowania dotyczących swoich wrażeń i doświadczeń podczas korzystania z produktu.
Dzienniczki mogą zawierać różnego rodzaju informacje, takie jak emocje towarzyszące użytkownikowi w trakcie korzystania z produktu, problemy, na jakie napotykał, pozytywne i negatywne wrażenia, sugestie co do poprawy interfejsu lub funkcjonalności. Badania dzienniczkowe są stosunkowo proste w przeprowadzeniu i pozwala na uzyskanie szczegółowych informacji o zachowaniach i odczuciach użytkowników, co z kolei umożliwia lepsze dopasowanie produktu do ich potrzeb.
Badania dzienniczkowe można przeprowadzać w różnych formatach, które dobiera się w zależności od celu badania, grupy docelowej oraz dostępnych zasobów. Najczęściej wyróżnia się dwie główne formy: tradycyjną (analogową) oraz cyfrową (digitalową).
Dzienniczki papierowe to klasyczna metoda, w której uczestnicy zapisują swoje obserwacje i refleksje na kartkach lub w specjalnie przygotowanych zeszytach. Choć coraz rzadziej stosowana, ta forma bywa przydatna w badaniach terenowych lub wśród osób o ograniczonym dostępie do technologii.
Dzienniczki cyfrowe są obecnie znacznie popularniejsze. Mogą przyjmować różnorodne formy – od prostych formularzy online (np. Google Forms, Typeform), przez aplikacje mobilne zaprojektowane specjalnie do tego celu (np. Dscout, EthOS, ExperienceFellow), aż po platformy umożliwiające nagrywanie filmów lub głosu. Niektóre dzienniczki zakładają rejestrowanie nie tylko tekstu, ale też zdjęć, zrzutów ekranu, nagrań dźwiękowych lub wideo, co pozwala jeszcze lepiej zrozumieć kontekst użycia produktu i emocje użytkownika.
Pod względem czasowym wyróżnia się też:
Niektóre badania wykorzystują również mikroblogi lub dedykowane komunikatory (np. Slack, WhatsApp), traktując krótkie wiadomości jako wpisy dzienniczkowe. Coraz częściej stosuje się także narracyjne dzienniczki wideo, w których uczestnicy relacjonują na żywo swoje doświadczenia, prezentując sposób korzystania z interfejsu i komentując swoje działania.
Przeprowadzenie badania dzienniczkowego wymaga starannego zaplanowania i wsparcia uczestników na każdym etapie. Poniżej przedstawiono typowy przebieg badania krok po kroku:
Badania dzienniczkowe mają wiele praktycznych zastosowań w UX, ale – jak każda metoda – wiążą się zarówno z korzyściami, jak i pewnymi ograniczeniami. Ich skuteczność zależy od właściwego dopasowania do kontekstu projektu oraz odpowiedniego zaangażowania uczestników. Poniższa tabela przedstawia najważniejsze zalety i wady tej techniki badawczej.
| Zalety | Wady |
|---|---|
| Pozwalają badać realne doświadczenia w naturalnym środowisku | Ryzyko niskiego zaangażowania uczestników z czasem |
| Umożliwiają długoterminową obserwację korzystania z produktu | Wpisy mogą być niepełne, lakoniczne lub niesystematyczne |
| Dostarczają subiektywnych, emocjonalnych danych od użytkowników | Analiza danych jakościowych bywa czasochłonna i wymagająca |
| Pomagają zrozumieć kontekst i sytuacje trudne do zaobserwowania | Istnieje ryzyko zafałszowania danych (np. wpisy tworzone „z pamięci”) |
| Są elastyczne – można je łatwo dostosować do rodzaju produktu i grupy docelowej | Wymagają odpowiedniego przygotowania i instruktażu uczestników |
| Wspierają empatyczne projektowanie, uwzględniające potrzeby i frustracje użytkownika | Nie zawsze sprawdzają się w przypadku krótkich interakcji z produktem |
Badania dzienniczkowe są szczególnie przydatne wszędzie tam, gdzie liczy się kontekst użycia produktu, długofalowe obserwacje i subiektywne odczucia użytkownika. Poniżej przedstawiono kilka typowych scenariuszy wykorzystania tej metody w praktyce projektowej:
