Dark patterns (ciemne wzory) to specjalnie zaprojektowane elementy interfejsu użytkownika (UI), które są stosowane w celu manipulowania użytkownikami lub oszukiwania ich. Dark patterns są często stosowane w aplikacjach internetowych lub serwisach internetowych, aby przekonać użytkowników do wykonania określonych działań lub dokonania zakupów, często bez ich świadomości lub zgody.
Przykłady dark patterns to np. przyciski „akceptuj”, które są ukryte w tle lub nieczytelne, przyciski „odśwież”, które są myląco podobne do przycisków „zamów”, czy też wyświetlanie informacji o darmowej wersji trialowej tylko przez krótki czas, co może sprawić, że użytkownik nie zdąży jej zaakceptować.
Dark patterns są krytykowane przez specjalistów ds. UX, ponieważ mogą prowadzić do frustracji użytkowników i utrudniać im korzystanie z aplikacji lub serwisu internetowego. Nieetyczne praktyki tego typu mogą też prowadzić do utraty zaufania użytkowników do danej aplikacji lub serwisu. Dlatego też projektując interfejsy, ważne jest, aby unikać stosowania dark patterns i dbać o to, aby interfejs był jak najbardziej przejrzysty i użyteczny dla użytkowników. Ważne jest też, aby informować użytkowników o wszystkich istotnych konsekwencjach podejmowanych przez nich działań i aby umożliwiać im swobodne wybieranie opcji i działań, bez niepotrzebnych przeszkód czy ukrytych haczyków.
